تاریخچه موسیقی در ایران

موسیقی از صدا و سکوت تشکیل شده است و قدرت این را دارد که در پایان یک روز پر تنش، خستگی را از تنمان در بیاورد. هماهنگ شدن صوت‌ها و وجود گاهی سکوت‌ها موسیقی را پدید می‌آورد. موسیقی در ایران با نام‌های خُنیا، هو نواک، خونیاک شناخته می‌شد. معنی تمامی این اسامی “نوای خوش” را در دل خود داشت. برای یادگیری ساز مورد علاقه خود با مراجعه به  آموزشگاه موسیقی در تهران این هنر را حرفه‌ای بیاموزید.

این هنر امروزه با لحظه لحظه زندگی ما همراه است. صدایی که با آواز دلنشین‌تر می‌شود. در شهرهایی که آلودگی صوتی به طرز عجیبی زیاد شده است، داشتن یک هندزفری یار مسیرهای رفت و آمد ما می‌شود. موسیقی دلپذیر خود را پلی می‌کنیم و آرامش دوباره به ما برمی‌گردد. نوازنده‌ای که تمام احساس خود را از طریق دستانش خرج ساز می‌کند قطعه قطعه خوبی را برای شنیدن تولید می‌کند. همه این حرفه فقط احساس نیست، دانش موسیقی و تئوری‌های آن قبل از داشتن تجربه اولین گام برای درک این هنر است.

در ادامه مقاله از چند ساز اصیل ایرانی نام می‌بریم و توضیح مختصری ارائه می‌دهیم. برای آشنایی بیشتر با سازهای موسیقی در ایران با مقالات بعدی ما همراه شوید.

دوران پیش از تاریخ تا معاصر

موسیقی در ایران پیشینه‌ای کهن و چشمگیر دارد و بسیاری از پژوهشگران ایران را خواستگاه موسیقی خاورمیانه باستان دانسته‌اند. تنوع گسترده سازها، شکل‌های مختلف اجرای موسیقی و کاربردهای آن در جنبه‌های گوناگون زندگی و نیز انبوهی از اسناد و مدارک علمی ، تحقیقی و تاریخی کهن از گذشته‌های دور تا به امروز بیانگر حیات و تداوم این هنر نزد ایرانیان است. در عصر حاضر نیز موسیقی اصیل ایرانی با حفظ محورهای اصلی آن یعنی نوع صدای سازها، فواصل وزن نزد استادان این موسیقی همچنان زنده است.

آشنایی با سازهای موسیقی ملی

تار و سه تار: از نوع سازهای زهی مضرابی است. نوازنده با ضربه‌های ناخن بر روی سیم‌های این ساز، صدا تولید می‌کند.

سه‌تار در گذشته همان‌طور که از اسمش پیداست دارای سه سیم بوده است. اما امروزه اغلب سه تارها دارای چهار سیم هستند. این سیم چهارم به سیم مشتاق هم معروف است. اضافه شدن سیم چهارم به دلیل اضافه شدن صدای بم در تولید صدا است.

کمانچه: یکی از سازهای اصیل ایرانی که از نوع زهی آرشه‌ای است. نکته جالب این ساز این است که اگر روی دسته ساز نگاهی بیندازید مشاهده می‌کنید که این ساز پرده‌بندی نشده است و نوازنده باید با تکرار و تمرین زیاد فواصل دقیق را لمس کند و بیاموزد.

ضرب: از سازهای کوبه‌ای ایرانی است که به آن تنبک یا تمبک هم می‌گویند. شکل ظاهری این ساز مانند گلدانی از جنس چوب است که روی قسمت پهن دهانه آن پوست کشیده می‌شود. با این ساز می‌توان ریتم آهنگ را در اجرای موسیقی همراهی کرد.

عود و قانون: از قدیمی‌ترین سازهای اصیل ایرانی عود و قانون است. تمامی سیم‌های این ساز(قانون) روی چوب که به شکل ذوزنقه است قرار می‌گیرد. در مورد ساز قانون نظریه‌های مختلفی وجود دارد. برخی مبدا این ساز را حتی کشور یونان می‌دانند. عود یا بربط سازی شبیه تار و خواستگاه آن به حدود پنج هزار سال پیش می‌رسد.

نی: از سازهای بادی ایرانی است که با دمیدن در آن و محدود کردن هوا توسط حفره‌های روی بدنه صدا تولید می‌شود. دلیل نامگذاری آن ساختار آن از جنس گیاه نی است.

سنتور: سنتور هم سازی زهی-مضرابی است که به شکل یک ذوزنقه از جنس چوب ساخته می‌شود. روی سطح این چوب تعدادی سیم به صورت موازی وجود دارد و به کمک دو چوب با برخورد روی این سیم‌ها صدای این ساز به گوش می‌رسد.

توضیح و شناخت تئوری هریک از این سازها خود در قالب یک مقاله جدا می‌تواند باشد. اما در این مقاله سعی کردیم به طور مختصر توضیح کلی راجع به سازهای اصلی موسیقی در ایران توضیحی داشته باشیم.